Versay Antlaşmasında Neden Tanzanyalı Bir Şefin Kafatasından Bahsediliyor?

 

Tam bir yüzyıl önce imzalanan Versailles Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'yı yeniden şekillendirdi. Öyleyse neden, yüzlerce madde içinde, antlaşma, Afrikalı bir sömürge karşıtı kahramanın başı kesilmiş bir kafaya atıfta bulunuyor?

Şef Mkwawa'nın kafatası şimdi Tanzanya'nın merkezindeki küçük bir kasabadaki küçük bir müzede bir cam kutu ile korunan bir kaide üzerinde oturuyor. Ancak bir kupa gibi, bir zamanlar Almanya'nın Bagamoyo'daki idari merkezinde bir sömürge görevlisinin evini süsledi ve daha sonra 20.yüzyılın başlarında bir noktada Almanya'ya gitti.

(Tanzanya, Bagamoyo’yu gösteren harita)

Kafatası, şefin Alman sömürgecilerine karşı şiddetli bir isyan başlattığı Wahehe halkını korkutmak için bir sembol olarak kullanıldı.

Şef Mkwawa’yı ele geçirmek için Almanların, kafasına ödül koydu. 1890'lardaki kampanyası o kadar başarılı oldu. Şef Mkwawa, Alman askerleri tarafından kuşatılmış bir mağarada saklanırken, yakalanmanın aşağılanmasına boyun eğmek yerine, sonunda 1898'de kendi hayatını aldığına inanılıyor.

Yirmi yıl sonra, kafatasının kaderi, Birinci Dünya Savaşı'nın çözümü konusunda aylarca tartışan diplomatların da zihnindeydi.

Müzedeki kafatasının bulunduğu yerde şu yazıyor:

“Kafatası bize sömürgecilere direnen insanlarla gurur duyma şansı veriyor"

Milletler Cemiyeti'ni kuran ve Almanya'nın çatışmayı başlatmak için ödemek zorunda olduğu tazminatları detaylandıran Versailles Antlaşması, 440 maddelerini veya makalelerini ve birkaç Eki içeren on binlerce kelimeye kadar uzanıyor.

 

Tartışmalı Müzakereler

Dünyanın dört bir yanından yüzlerce Diplomat, Fransa'nın başkenti Paris'te bir araya geldi, anlaşma maddeleri hazırlandı. Sürecin kaotik doğası, şef Mkwawa'nın kafatasının kaderinin metne sokulmasına izin vermiş olabilir-büyük ölçüde Doğu Afrika'daki bir İngiliz sömürge yöneticisi olan Horace Byatt'ın çabaları sayesinde oldu.

Tarihçi Jeremiah Garsha, Kasım 1918'de savaşın sona ermesinden sadece üç gün sonra gönderdiği ve kafatasının Almanya'dan geri dönmesi için lobi yapan ve Wahehe halkına "memnuniyet" vereceğini söyleyen bir mektup buldu.

Toplantının başlangıcında, Tarihçi Garsha, Şubat 1919'daki toplantılarından birinden dakikalarca konuşma yaptı. Ancak diğer diplomatlar, Wahehe halkı üzerindeki etkinin "kafatasının saygıdeğer barış Antlaşmasına dahil edilmesi için yeterli olmadığı"söylendi.

Bazı ülkeler Almanya'nın eserleri ve sanat eserlerini geri getirdiğini görmek istedi ve Bay Garsha, Milner'ın kafatasını bir sanat nesnesi olarak görmesine izin veren bir "kraniyolojik merak" olarak tanımladığını savunuyor. Ve böylece "özel hükümler" başlıklı ve Fransa ve Belçika'dan gelen talepler arasında sıkışmış bir bölüm altında, madde 246: "altı ay içinde... Almanya, İngiliz Majestelerinin Hükümetine, Alman Doğu Afrika'nın Himayesinden çıkarılan ve Almanya'ya götürülen Sultan Mkwawa'nın kafatasını teslim edecek."

Bununla birlikte, kafatası altı ay içinde iade edilmedi - bunun gerçekleşmesi 35 yıl daha sürdü.

(1955’de Kafatası’nın Versay Antlaşması gereğince Wahehe Halkına teslim edilişi sırasında çekillen fotoğraf)

Şef Mkwawa'nın tam adı:

1855 doğumlu olan Mkwawa ilk adı "Endişelendiren" anlamına gelen Ndesalasi idi. Daha sonra ünvanlarla şu olmuştur:        “Mtwa Mkwava Mkwavinyika Mahinya Yilimwiganga Mkali Kuvago Kuvadala Tage Matenengo Manwiwage Seguniwagula Gumganga” yani: "Ormanları kontrol eden, erkeklere karşı agresif olan, kadınlara karşı kibar, öngörülemez ve rakipsiz olan bir lider. Onu durdurabilecek olan tek ölüm gücü "

Birinci Dünya Savaşı'nın sonu Afrika için ne anlama geliyor?

Versailles Antlaşması, Almanya'nın eski kolonileri üzerindeki egemenlikten vazgeçmesi ve 22.maddenin eski müttefik güçler tarafından yönetilmek üzere Milletler Cemiyeti görev bölgelerine dönüştürülmesi nedeniyle modern Afrika'nın şekillenmesine yardımcı oldu.

Togoland, Fransa ve İngiltere arasında bölündü, Fransız kısmı modern Togo oldu ve İngiliz kısmı Gana'ya katıldı. Kamerun (Kamerun) da iki müttefik arasında bölündü. Ruanda (Ruanda) ve Urundi (Burundi) Belçika'ya verildi. İngiltere Alman Doğu Afrika'yı (Tanzanya) alırken, Alman Güney-Batı Afrika (Namibya) Güney Afrika'ya gitti.           

Güney Afrika'nın Namibya üzerindeki görevi, apartheid'in dayatılması nedeniyle sıcak bir şekilde itiraz edildi ve sonunda 1961'de BM tarafından sonlandırıldı. Kamerun'un bölünmesi, ülkenin Anglophone ve Francophone popülasyonları arasındaki mevcut çatışmada bir faktördür. Başlangıçta, Almanya şef Mkwawa'nın kafatasına sahip olduğunu reddetti, ancak İngilizler için kendi avantajlarına kullanmak istedikleri önemli bir sembol olarak kaldı. Bu yüzden, kafatasının 1950'lerde Alman Bremen kasabasında yeniden ortaya çıktığı görüldüğünde, O zamanlar Tanganika olan İngiliz Valisi Edward Twining, harekete geçmek için acele etti.

İkinci Dünya Savaşı sırasında güvenlik için saklanan eserleri kataloglarken bir küratörün bulduğu insan kalıntılarının koleksiyonunu araştırmaya gitti. Twining, Mkwawa'nın kahraman ve cesur bir savaşçı olarak ününden yararlanmaya hevesliydi-1891'de askerlerini mızraklarla Silahlandırarak Almanlara karşı zafere götüren, 300 askerini öldüren ve lugalo'daki bir savaşta silahlarını ele geçiren şef olarak tarihe geçti.  Wahehe, Almanya'nın bölgenin kontrolünü ele geçirmeye çalıştığı 19.yüzyılın ikinci yarısında Doğu Afrika'da kuzeye doğru ilerledi ve toprakları fethetti. Üç yıl sonra, Almanlar birliklerini sıraya koydular, bu sefer Wahehe kuvvetlerini ezmek için güçlü toplar getirdiler. Ancak Mkwawa, sığınağında kuşatılana kadar kendi hayatını almaya karar verene kadar dört yıl daha yakalanmaktan kaçındı.

ALİ AKTAŞ